Zarówno medycyna, jak i idąca w ślad za nią kosmetologia, poszukują coraz doskonalszych rozwiązań, które mają na celu regenerację, czy odmłodzenie.
Od niedawna przedmiotem zainteresowania kosmetologii stały się także komórki macierzyste. Oprócz tych pochodzenia roślinnego, o których pisaliśmy w niedawnym artykule, należy także wspomnieć o komórkach pochodzenia zwierzęcego, czy też o procedurach zastosowania materiału autologicznego
(z własnego organizmu).
Organizm ludzki jest strukturą, w której dochodzi m.in do podziału komórek,
ich namnażania się, obumierania oraz przemieszczania się. O szybkości tych procesów decyduje przede wszystkim wiek oraz stan zdrowia danego organizmu.
Najszybszą zdolność do podziału mają komórki skóry dziecka. Naskórek odnawia się początkowo szybciej, natomiast z wiekiem proces ten stopniowo zwalnia.
W skórze właściwej oraz w mieszkach włosowych znajdują się komórki macierzyste, które są gotowe na rozpoczęcie intensywnych podziałów w razie konieczności naprawy uszkodzonej skóry. Właśnie te komórki dają możliwość odmłodzenia skóry, naprawy uszkodzeń oraz spowolnienia procesu starzenia się skóry. Zabiegi medycyny estetycznej oraz zabiegi kosmetyczne skupiają swoją uwagę właśnie na ich pobudzaniu.
Działanie komórek macierzystych zwierzęcych:
Ekstrakt z komórek macierzystych lub surowica zawierająca wydzielone przez nie cytokiny to roztwór substancji czynnych. Po znalezieniu się w otoczeniu komórek macierzystych naskórka i skóry właściwej pobudzają je do podziałów i do produkcji włókien kolagenowych i elastynowych, dzięki czemu uzyskujemy efekt odmłodzenia skóry. Osocze bogatopłytkowe odgrywa podobną rolę, natomiast w obu przypadkach czynnikami aktywnymi będą jednak inne cytokiny.
Przegląd niektórych substancji uzyskiwanych z tkanek zwierząt i substancji stosowanych w medycynie:
- Ekstrakty z tkanek łożyska – doskonały środek na gojenie się m.in. owrzodzeń odleżynowych oraz trudno gojących się ran. Komórki łożyska zdolne są do wytwarzania szeregu cytokin o działaniu przeciwzapalnym. Wykorzystanie ekstraktów z tkanek łożyska w kosmetyce daje działanie zmniejszające podrażnienia oraz stanów zapalnych skóry, a także pobudza komórki do namnażania się.
- Ekstrakt z grasicy – okazał się skuteczny w leczeniu chorób m.in. układu krwionośnego, chorób z autoagresji czy różnego rodzaju owrzodzeń.
Ekstrakty z grasicy mają szczególne znaczenie w uruchomieniu i uporządkowaniu działania systemu odpornościowego skóry. - Ekstrakt z tkanek płodu – w połowie XIX wieku zostały wyizolowane z organizmu pierwsze hodowle komórek, niestety były krótkotrwałe, obumierały. W XX wieku udało się utrzymać hodowlę oraz doprowadzić do namnażania się komórek poza organizmem, w warunkach in vitro. Surowica uzyskiwana z płodów zwierząt składa się z niezbędnych dla szybkiego i prawidłowego rozwoju tkanek substancji wzrostowych takich jak cytokiny, czynniki hormonalne. Ekstrakty z tkanek płodu w kosmetyce dają zestaw substancji czynnych, które stymulują namnażanie się komórek, oraz pobudzają je do wytwarzania włókien kolagenowych i substancji zatrzymujących wodę w naskórku.
- Czynniki wzrostowe uzyskiwane biotechnologicznie – dodatek czynniku wzrostu naskórka do preparatów kosmetycznych powodują przede wszystkim pobudzenie komórek do odnowy i odmłodzenia, czyli do podziałów. Efektem tych działań jest spłycenie drobnych blizn, wygładzenie skóry, rozjaśnienie naskórka, zmniejszenie zaskórników oraz poprawa nawilżenia.
- Cytokiny produkowane przez komórki hodowane w warunkach in vitro – są tak zwaną pożywką, w której namnażały się komórki. Produkują substancje zdolne do stymulacji wzrostu komórek położonych obok lub w ich sąsiedztwie. Wprowadzenie czynników aktywnych, które pobudzają komórki skóry powoduje uruchomienie cytokin prowadzących do odnowy, odmłodzenia i samonaprawy.
- Osocze bogatopłytkowe – wykorzystanie własnego osocza bogatopłytkowego podawanego śródskórnie poprzez iniekcję jest metodą pobudzania komórek macierzystych skóry przy pomocy własnych czynników wzrostowych obecnych we krwi obwodowej. Poprzez wprowadzenie dodatkowych czynników stymulujących otrzymujemy efekt odmłodzenia skóry. Wykorzystanie naturalnego mechanizmu oraz drzemiących w komórkach macierzystych zdolności stwarza pobudzenie komórek skóry do odnowy i regeneracji.
Wykorzystanie materiału pochodzenia zwierzęcego otwiera szereg różnorodnych możliwości. Preparaty złożone z kilku różnych substancji, które pochodzą z różnych tkanek, uruchamiają nie tylko odnowę, ale również w zależności od potrzeb skóry inicjują samonaprawę uszkodzeń skóry takich jak: blizny potrądzikowe, rozstępy,
zmiany naczyniowe, ubytki naskórka.
Zastosowanie komórek macierzystych pochodzenia zwierzęcego w kosmetyce:
Zastosowanie komórek macierzystych pochodzenia zwierzęcego w kosmetologii nie jest tak powszechne, jak w przypadku medycyny. Tę kwestię reguluje przede wszystkim ustawa o kosmetykach, w której zakazuje się używania komórek pochodzenia ludzkiego, a ze względów humanitarnych – także pochodzenia zwierzęcego. W preparatach kosmetycznych pojawiają się jednak komórki macierzyste MIC-1, pozyskiwane z rosnącego jeleniego poroża (ekstrakty otrzymane na bazie komórek macierzystych). MIC-1 to połączenie aktywnych czynników peptydowych i kolagenu. Ciekawostką jest to, iż zostały odkryte przez polskich naukowców. Są to przede wszystkim preparaty w postaci kremów na twarz. Ich działanie opiera się na regeneracji skóry, pobudzeniu produkcji kolagenu i elastyny, czyli przyspieszaniu odbudowy tkanek na dużo wyższym poziomie, niż było to możliwe do tej pory.
Naukowcy dowodzą, że komórki macierzyste pochodzenia roślinnego wykazują niższą skuteczność w regeneracji przemijającego piękna niż komórki pochodzenia zwierzęcego. Nadal jednak są one przedmiotem badań medycyny i biotechnologii. Spory wokół użycia w kosmetologii komórek macierzystych zwierzęcych, oprócz aspektu etycznego, dotyczą także kwestii możliwego odrzucenia przez organizm. Wydaje się więc, że póki co, w kosmetologii przede wszystkim prym będą wiodły komórki macierzyste pochodzenia roślinnego.
Emilia Rechul
Bibligrafia:
- Histologia; B. Young, J.S. Lowe, A. Stevens, J.W. Heath, Wrocław 2010
- Zwierzęce komórki macierzyste w kosmetykach; Les Nouvelles Esthetiques 5/2013
- Kosmetyki zawierające komórki macierzyste pochodzenia zwierzęcego – http://kosmetologia.com.pl/
- 5 faktów o KOMÓRKACH MACIERZYSTYCH – http://www.poradnikzdrowie.pl
